Laktasyon dönemi yani emzirme dönemi anne ve bebek için oldukça hassas bir dönemdir. Özellikle bu dönemde annenin beslenmesi hem bebeğin sağlığı ve optimum gelişiminin sağlanması hem de annenin sağlıklı olması için oldukça önemlidir. Annenin beslenmesi uzun dönemde sütü etkilerken kısa dönemdeki beslenme anne sütünü etkilemez. Anne ve bebek için hassas olan laktasyon döneminde sağlık riski gelişimini önlemek için enerji, makro ve mikro besin öğelerini yeterli miktarda içeren beslenme örüntüsü planlanmalı, su tüketimi ve sık emzirmenin süt verimi açısından önemli olduğu unutulmamalıdır.
Anne sütü benzersiz bir besindir. İçerisinde karbonhidrat ve protein sabitken vitamin, mineral ve içerdiği yağ asitleri değişiklik gösterebilir. Vücutta bebeğin ihtiyacına göre anne sütü üretilir. Her annenin sütü kendi bebeğine özeldir. Örneğin erken doğan bir bebeğin annesinin sütü enerji ve protein açısından biraz daha farklıdır. Annenin sütü, bebeğin ağırlığına, gelişim durumuna ve böbrek solut yüküne en uygun olacak şekilde üretilir. Böylece erken doğan bebeğin toparlanması anne sütü almasıyla daha hızlı gerçekleşir.
ANNE SÜTÜNÜN ÜSTÜNLÜKLERİ
- Kazein içeriği az, whey protein içeriği daha fazladır. Böylece kolay sindirilir.
- İnek sütü ile yakın miktarda demir içerse bile anne sütü içerisinde bulunan demirin biyoyararlılığı daha fazladır.
- Omega-6 yağ asitlerini 6 kat daha fazla içerdiğinden bağışıklığı destekler.
- Çinko bebek gelişimi için oldukça önemli bir mineraldir. İçerdiği ligandin sayesinde anne sütü içerisinde bulunan çinkonun biyoyararlılığı daha fazladır.
- Total mineral ve protein miktarı inek sütüne göre daha düşüktür. Bu sayede böbrek yükü oluşumuna sebep olmaz.
- İnek sütünde bulunan Beta laktoglobulin alerjiye sebep olabilen bir proteindir. Anne sütü içermez.
- Anne sütü EPA ve DHA içerirken inek sütü içermez.
Anne sütünün bebek için önemi oldukça açıktır. Mümkün oldukça bebek anne tarafından emzirilmeli ve annenin emzirmesi desteklenmelidir. Mümkün olmadığı durumlarda uygun devam sütleri tercih edilmelidir. Devam sütleri anne sütüne benzer enerji ve içeriği bakımından çok yakındır. Genellikle inek sütünden üretilir ancak keçi sütü ile üretilen ürünlerde vardır. Keçi sütünün sindirimi daha kolaydır.
Peki annenin beslenmesi laktasyon döneminde nasıl olmalıdır?
Öncelikle emzirme dönemi zayıflama diyeti yapmak için uygun bir dönem değildir. Annenin beslenmesi hem süt salgılaması hem de kendi sağlığı için oldukça önemlidir. Emzirme döneminde beslenme ile yeterli vitamin mineral alınmaması durumunda anne vücut depolarındaki vitamin ve mineraller bebek için kullanılır. Bu durum uzun dönemde annede kemik erimesi gibi problemler oluşmasına neden olabilir. Günlük alınan enerji en az 1800 kalori olmalı ve kalori besin çeşitliliği ile sağlanmalıdır. Anne laktasyon sayesinde günde 700 kaloriye yakın enerji harcar. Süt üretimi için annenin adipoz yani yağ dokusu kullanılır. Bu sayede emzirme ile annenin kilo kaybı desteklenmiş olur.
Beslenme Önerileri
- Anne sütünün artması sıvı alımının yeterli olmasıyla mümkündür. Günde 2-3 litre sıvı tüketimi sağlanmalıdır.
- Beslenmeye süt, ayran, taze sıkılmış meyve suları eklenmelidir.
- Galaktogoglar, süt verimini artırır ve emzirme süresini uzatır. Galaktogoglara örnek olarak rezene, çemen otu, sedef otu verilebilir. Çayları emzirme döneminde beslenmeye uzman kontörlünde belirli miktarlar ile eklenebilir.
- Protein ihtiyacı için kaliteli protein kaynakları tercih edilmelidir. Yumurta, süt, yoğurt gibi.
- Haftada birkaç kez balık tüketilmelidir.
- Demir yetersizliğine dikkat edilmelidir. Günlük 15-20 mg demir beslenme ile alınmalıdır. Anneden günde 1-2 gram demir süte geçer. Demir içeriği yüksek olan kuru meyveler, pekmez ve kuru yemişler beslenmeye eklenmelidir.
- İyotlu tuz kullanılmalıdır. Gebelikte ve sonrasında iyot takviyesi kullanılabilir.
- Emziren kadınların A vitamini ihtiyacı artar. Bu yüzden A vitamini içeriği yüksek somon, yumurta, beyaz peynir, havuç, ıspanak, greyfurt, mango gibi besinlere diyette yer verilmelidir.
- Kafein alımı 200 mg/gün ‘den az olmalıdır. Fazla olması süt ile bebeğe geçmesine sebep olur. Bir bardak çayda yaklaşık 50 mg, bir fincan Türk kahvesinde 57 mg ve 1 fincan filtre kahve de 135-200 mg kadar kafein bulunur.
- Emzirme işleminin uzun sürmesi süt salınımını artırmasının yanı sıra bebek içinde önemlidir. Bebek emmeye başladığında havuzdaki ilk sütü yani karbonhidrat içeriği yüksek sütü almış olur. Emzirme 20 dakika kadar sürdüğünde bebek son sütü alabilir. Son sütün yağ içeriği fazladır. Bebek yalnızca havuzdaki ilk sütü alırsa gaz ve kabızlık problemleri yaşanabilir.