Hipotiroid, bireylerin kilo almasına sebep olan aynı zamanda kilo vermeyi zorlaştıran endokrin bir bozukluktur. Genellikle vücutta tiroid hormonlarının yeterince üretilmemesinden kaynaklanır. Nadiren de olsa hedef dokuların hormonları kullanamaması durumunda da hipotiroidi görülebilir. Yaşla beraber görülme sıklığı artmaktadır. Ayrıca kadınlarda erkeklere göre 10 kat daha sık karşılaşılır.
Belirtileri arasında konstipasyon(kabızlık), kas ağrıları, cilt kuruluğu, yorgunluk ve soğuğa aşırı duyarlılık vardır. Hipotiroidi problemi olan bireylerde bazal metabolizma hızı azalması kilo artışının temel sebebi olarak gösterilebilir. Bunun dışında insülin direnci hastalarda sık karşılaşılan bir durumdur. Tedavi edilmeyen insülin direnci tip 2 diyabet oluşumuna sebep olabilir.
Hipotiroidinin başlıca sebebinin iyot yetersizliği olduğu bilinmektedir. İyot minerali tiroid fonksiyonlarının düzgün çalışmasını destekler. Dünya genelinde tuzlara iyot eklenmesiyle hipotiroidinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Bu sebeple iyotlu tuz tercih edilmesi çok daha doğrudur. Tiroid problemi olan hastaların metabolik hastalıklara yatkınlıkları olacağından beslenmelerine dikkat etmeleri oldukça önemlidir. Hipertansiyon, insülin direnci, metabolik sendrom ve obezite hipotiroidi olan bireylerde görülen diğer metabolik problemlerdir. Beslenmenin bireye özgü olması gerektiği unutulmamalı ve bir beslenme uzmanından yardım alınmalıdır. Hastalığına ve bireyin rutinine uygun hazırlanmış beslenme programlarının metabolik hastalıklar üzerinde tedavi edici etkisi vardırö Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 101 hipotiroidi hastası üzerinde yapılan bir çalışmada 3 ay boyunca bireye özel beslenme programı uygulayan hastaların en önemli metabolik belirteç olan insülin dirençlerinde düzelme olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan çalışmalar beslenmenin tedavi edici etkisini kanıtlar niteliktedir.
HİPOTİROİD BESLENME ÖNERİLERİ
- Günlük kullanımda iyotlu tuz tercih edilmelidir.
- Ödem problemi yaşamamak için mutlaka günlük su tüketimine dikkat edilmelidir.
- Yeterli protein alımına dikkat edilmelidir.
- Margarin tüketilmemelidir. Zeytinyağı gibi bitkisel yağlar tercih edilmelidir.
- Selenyum içeriği yüksek ton balığı, sardalya, yumurta, yağlı tohumlar (ceviz, fındık, badem) ve baklagillerin tüketimi hipotiroid tedavisine destek olur.
- Selenyum ve E vitamini yetersizliği birlikte görülür. E vitamininden zengin besin olan besinler; bitkisel yağlar, zeytinyağı, ruşeym, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, keten tohumu, badem, fındık, kabak çekirdeğidir. Günlük diyette yer verilmelidir.
- Kepekli tahıllar (çavdar, yulaf vb.), meyve ve sebzeler gibi kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Böylece daha az kalori ile fazla doygunluk sağlanır.
- Tam buğday ekmeği, çavdar ekmeği veya kepekli ekmek tercih edilmelidir.
- Hipotiroid hastaları kolay kilo aldığından yüksek yağlı, şekerli ve işlenmiş besinlerden kaçınmalıdır. Bu besinlerin genellikle kalorileri çok yüksektir.
- Guatrojenik besinlerden kaçınılmalıdır. Brokoli, beyaz lahana, kara lahana, brüksel lahanası, karnabahar, turp, şalgam, marul kaçınılması gereken besin grubundadır.
- Guatrojenik besinler çiğ olarak kesinlikle tüketilmemelidir. Ancak pişirildiğinde sınırlı şekilde tüketilebilir.
- Yer fıstığı, mantar ve bira mayası gibi besinler de dikkatli tüketilmelidir. Sarımsak, su teresi gibi besinler ise fazla tüketilmemelidir.
- Sentetik tiroid replasmanı tedavisi boyunca soya ve soya ürünlerini tüketiminden kaçınılmalıdır. (Soya sütü, tofu, soya filizi)
- Süt ve süt ürünleri diyetisyenin önerdiği miktarda tüketilmelidir.
- B12 içeriği yüksek besinlere (kırmızı et, yumurta, sakatatlar) diyette yer verilmelidir. Çünkü, B12 tiroid bezinin enerji üretimine yardımcıdır.
- Çikolata kadmiyum içeren bir besindir, bu içeriğinden dolayı tiroit hastalarının dikkatli tüketmesi gerekir. Kadmiyum, selenyumu vücuttan atarak tiroit metabolizmasını etkiler.
- Kafein, alkol ve sigara tüketimi özellikle sınırlandırılmalıdır. Bunlar hastalığın seyrini olumsuz yönde etkileyen faktörlerdir.
- Hipotiroid hastalarında kontipasyon sık görülür. Kontipasyon durumunda kuru kayısı, kuru incir, yaban mersini ve sinameki çayı tercih edilebilir.
- Gluten içeren besinleri kısıtlamak hipotiroid beslenme tedavisinde kullanılabilir.