Bazen haritadaki küçücük bir çizgi, koca bir bölgenin kaderini değiştirir. İşte “Trump Koridoru” dedikleri proje, tam da böyle bir çizgi. Azerbaycan’ın ana topraklarını, Ermenistan’dan geçerek Nahçıvan’a bağlayan bu hat; sadece bir yol değil, adeta Güney Kafkasya’da jeopolitik bir deprem hattı.
Peki bu koridor neden bu kadar önemli?
Öncelikle Türkiye açısından bakarsak; Nahçıvan üzerinden Azerbaycan’a, oradan da Orta Asya’ya kesintisiz kara bağlantısı sağlıyor. Hem ticaretin süresini kısaltıyor hem maliyetleri düşürüyor. Bakü-Tiflis-Kars hattının verimliliğini katlıyor. “Ortak Zengezur Koridoru” hayali de gerçeğe dönüşüyor.
Azerbaycan içinse ülkenin iki parçası birleşiyor. Nahçıvan’ın güvenliği ve ekonomisi güçlenirken, bölgesel transit merkezi olma şansı artıyor. ABD açısından baktığımızda ise bu, Sovyetler sonrası dönemde Kafkasya’da elde ettiği en somut jeopolitik zafer. Rusya ve İran’ı devre dışı bırakıp bölgede kalıcı varlık sağlıyor.
Bu hat, Çin’den Avrupa’ya uzanan “Orta Koridor”u da canlandırabilir. Mallar İran’ı dolanmadan, daha güvenli ve hızlı biçimde Avrupa’ya ulaşır. Lojistik süreler kısalır. Ermenistan bile kısa vadede savaş tehdidinin azalması ve transit gelir elde etmesiyle nefes alabilir.
Ama madalyonun öbür yüzü de var…
İran, bu projeyle “kenara itilme” tehlikesi yaşıyor. Kuzey-Güney Koridoru önemini kaybedebilir. Sınır güvenliği endişeleri artar. Sert tepki verme olasılığı yüksek. Rusya’nın Kafkasya’daki hegemonyası sarsılıyor. Barış sürecinde ve güvenlikte devre dışı bırakıldı. Bu da onları hibrit yöntemlere, siber saldırılara, bölgedeki Rus yanlısı grupları desteklemeye itebilir. Ermenistan iç siyasetinde ise milliyetçi kesim koridoru “toprak kaybı” olarak görüp hükümete yüklenebilir. Ve en önemlisi, ABD’nin değişken politikası… Bugün “Trump Koridoru” deniyor ama yarın başka bir başkanın tek tweetiyle rafa kalkma ihtimali var.
Gelecek üç farklı yola çıkabilir:
- İyimser tablo: 21. yüzyılın İpek Yolu olur, tüm bölge kazanır.
- Kötümser tablo: Yeni bir Berlin Duvarı gibi bölünme ve gerilim sembolüne dönüşür.
- Realist tablo: Koridor işler ama sürekli kriz ve güvenlik sorunlarıyla boğuşur.
Trump Koridoru, Türkiye ve Azerbaycan için tarihi bir fırsat. ABD için jeopolitik bir şah hamlesi. Ama Rusya ve İran için açık bir tehdit. Bu hattın bir “aç-kapa düğmesi” olmaktan çıkıp, gerçekten refah getiren bir artere dönüşmesi için diplomasi, kapsayıcı ekonomi ve uzun vadeli taahhüt şart.
Aksi takdirde, bu yol haritaya bir çizgi olarak kalır; bölge halklarının hayatına dokunamaz.
