Bursa Otomotiv Sektörü KOBİ'leri Ar-Ge ve İnovasyonda Öncü

Ar-Ge ve inovasyonda başarılı olan ülkeler, refah düzeyi sıralamasında üst noktalarda yer almaktadır. Bu ülkeler geleceğe yön veren ve şekillendiren Dünya lideri konumundadırlar. Ülkemiz de 2023 ve 2072 hedefleri doğrultusunda Ar-Ge, inovasyona büyük önem vermekte ve bu kapsamda birçok finansman destek ve teşvikleri sağlamaktadır. Destekler sonucunda teknolojiye uyumun artması, katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi ve araştırmacı sayısının yükselmesi amaçlanmıştır. Bu desteklerin amacına ulaşıp ulaşmadığı ile ilgili 2002-2017 yılları arasını kapsayan Bursa ili otomotiv sektörü KOBİ’lerini kapsayan bir dizi araştırma yapılmıştır. Araştırmaya katılan 120 firmanın büyük çoğunluğunun 15 yıl ve üzerinde sektörde faaliyet gösterdiği görülmüştür. Ar-Ge faaliyetinde bulunan (79 firma) ve bulunmayan firmaların sektördeki faaliyet süreleri açısından ise aralarında önemli bir fark bulunmadığı tespit edilmiştir. Araştırmada 79 firmadan 61 tanesinin Ar-Ge, inovasyon finansman desteklerinden yararlandığı tespit edilmiş ve bu firmalardan 56’sı ile yüz yüze görüşme yapılarak toplamda 48 soru yöneltilmiş.

Bursa’da KOBİ ölçeğinin dağılımı Türkiye genelinden farklı

Araştırmada KOBİ ölçeği açısından Türkiye genelinden farklı olarak, mikro ölçekli işletme oranı oldukça düşük, küçük ve orta ölçekli işletmeler birbirine yakın orandadır. Türkiye genelinde ise mikro ölçekli firma en büyük orana sahiptir. Ar-Ge faaliyetinde bulunan ve bulunmayan firmaların KOBİ ölçeği açısından aralarında bir fark bulunmamaktadır, ancak orta ölçekli işletmelerin daha büyük çoğunluğunun Ar-Ge faaliyetinde bulunduğu görülmektedir. Yine tüm firmalar içerisinde işletme sahiplerinin/ortaklarının eğitim düzeyinin en çok lisans mezunu olduğunu fakat bunun Ar-Ge, inovasyon faaliyeti sürdürmeyi etkilemediği görülmüştür.

KOBİ’lerin %10’unda Ar-Ge Merkezi var

Ar-Ge desteklerinden yararlanan KOBİ’lerin sadece %10’unda Ar-Ge Merkezi bulunmaktadır. Ar-Ge Merkezi olmanın önündeki en büyük engel ise “yeterli Ar-Ge personel sayısının” bulunmaması olduğu görülmüştür. Ar-Ge faaliyetinde bulunmalarına rağmen Ar-Ge desteklerinden yararlanmayan KOBİ’ler, yararlanmama nedeni olarak %70 oranında “bürokratik işlemler” olduğunu belirtmiştir. 



Otomotiv sektörü Tübitak desteklerinden memnun

KOBİ’ler Ar-Ge desteklerinde en çok TÜBİTAK Teydeb destek programlarından memnun olduklarını ve istihdamı artırmada en etkili kurum olduklarını (%70) belirtmişlerdir. KOSGEB destek üst limitlerinin özellikle otomotiv sektörünün maliyetleri göz önüne alındığında yetersiz olduğu belirtilmiştir. 

Destekler araştırmacı personeli istihdamını artırmış

Destekler kapsamında KOBİ’lerin %78’i yeni istihdamda bulunmuş ve kümülatif hesaplarla, destekler %26 oranında istihdamı artırmıştır. Özellikle mühendis çalışan sayısında büyük artış olduğu görülmüştür. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte işsizliğin artacağını konusundaki kötümser yaklaşımların tam tersine KOBİ’lerin sadece %5’inin mavi yakalı personelinde %8’lik bir azalma yaşanmıştır.  

İnovasyonde en büyük zorluk “Nitelikli Personel”

Ar-Ge projelerinde karşılaşılan en büyük zorluğun ise “nitelikli personel bulma” olduğu görülmüştür. Ar-Ge projeleri sonucunda ticarileşen ürünler firmaların %66’sının iç ve dış satışlarını %10, %30’unun Pazar payında %9 oranında artış sağlamıştır. 

Üniversite-Sanayi İşbirliği sınıfta kaldı

Firmaların %59’u Ar-Ge projeleri kapsamında üniversite-sanayi işbirliği yapmış, bu işbirliklerinden %26’sı çok memnun kalırken %26’sı hiç memnun kalmamıştır. Araştırmaya dahil olan 56 firma son 15 yılda toplam 204 Ar-Ge, inovasyon projesi yapmıştır. Araştırmanın yapıldığı tarihte projelerin %25’i devam etmekteydi. %24’ü başarılı şekilde sonuçlanmış ancak ticarileşmemiştir. %41’i başarılı şekilde sonuçlanmış ve ticarileşmiştir. 

Otomotiv sektöründe Ar-Ge harcamalarına ayrılan pay %4

Araştırmada Otomotiv sektöründe Ar-Ge harcamalarına ayrılan payın ortalama %4 olduğu ve ülkemizim 2023 hedefi olan %3’ten de yüksek bir noktada olduğu görülmüştür. 

Araştırma sonucunda KOBİ tanım değişikliği, destek bütçeleri ve oranlarının artırılması, KOBİ’lerin büyük ölçekli işletmelerle birlikte proje yapılmasının teşvik edilmesi vb. birçok öneriler verilmiş. 2020 yılına geldiğimizde bu araştırma sonuçlarında verilen önerilerin büyük oranda gerçekleştiğini görüyoruz. Dileriz ki, sadece otomotiv değil, tekstil şehri olarak anılan Bursa’mızın teknik tekstile önem vererek aynı başarıyı göstermesi ve öncü konuma gelmesidir.